Vraag
Volgens mijn leesrooster is het Bijbelboek Spreuken aan de beurt. Vanwege mijn dochter van 8 jaar lezen we in plaats van de Herziene Statenvertaling aan tafel de Bijbel in Gewone Taal. Hierdoor wordt het duidelijker en begrijp je echt wat je leest maar juist dát roept vragen bij haar op. Want het is vaak: wie wijs is wordt beloond en wie dwaas is gestraft, enzovoorts. Toch werkt dit in de dagelijkse praktijk vaak anders, bijvoorbeeld (met vriendjes) op school of in de buurt, al begrijp ik dat de schrijver het op zijn volmaaktst wil verwoorden.
Hoe leg ik uit hoe deze Spreuken wel zijn bedoeld door de Heere? Ik begrijp haar vragen goed, die heb ik zelf ook en dat maakt het niet makkelijker in de Bijbelse opvoeding. Hoe haalbaar en reëel zijn ze in deze gebroken en zondige wereld, maar anderzijds staan ze er toch niet voor niets?
Antwoord
Beste vragensteller,
Wat een goed idee van je om de huisgodsdienst ook af te stemmen op het begripsniveau van je kind, zelfs in de keuze van je Bijbelvertaling! Dat kan inderdaad, ook voor ons als volwassenen, helpen om de geloofswaarheid (opnieuw) te doordenken. De Bijbel in Gewone Taal is een fantastisch hulpmiddel en in principe door-en-door reformatorisch (dat wil zeggen: het woord van God beschikbaar stellen in de taal van het volk). Echter door het uitgangspunt van de BGT gaat de nauwkeurigheid verloren ten koste van de leesbaarheid, dat moet ik er toch bij zeggen.
Eén typisch BGT-ding is dat waar de wat klassiekere vertalingen spreken over rechtvaardigen en onrechtvaardigen de BGT dikwijls spreekt over goede en slechte mensen. Dit kan je wel op het verkeerde spoor zetten. Een rechtvaardige in Bijbelse zin is niet persé een goed mens, maar het is iemand die door het geloof leeft. Iemand die omgang heeft met God en (met vallen en opstaan) voor Hem wil leven. Dat is wat anders dan een goed mens. Ik kan mij voorstellen dat dit bij het boek Spreuken verwarring zal kunnen geven. Maar als je dit als aandachtspunt meeneemt en de HSV of SV erbij houdt op de achtergrond bij twijfelachtige gedeelten is dat prima. Je doel is niet om op detailniveau een tekst te fileren, maar om aan tafel in het gezin het Woord van God in het leven van alle dag te laten spreken. Dan is de BGT een goed hulpmiddel.
Dan nu wat specifieker over het boek Spreuken. Het is goed om voor ogen te houden dat verschillende genres in de Bijbel soms ook om een verschillende invalshoek vragen. Daar gaan we soms te gemakkelijk aan voorbij. Misschien kun je het eens op deze manier aanvliegen met je dochter: Ongetwijfeld leest zij op haar 8-jarige leeftijd al verschillende soorten (genres) aan tekst. En niet alle teksttypen lees je hetzelfde.
Ik geef een voorbeeld: Ze leest de Donald Duck op een andere manier dan de bordjes in de straat met straatnamen, en wéér op een andere manier dan een moppenboek of een scheurkalender op de WC. Want de Donald Duck lees je van voor-tot-achter, als één doorlopend verhaal. Een moppenboek lees je echter steeds maar 1 mopje, je vertelt die aan elkaar, je lacht of denkt na, en je leest daarna pas weer verder. Maar straatnaambordjes lees je alleen als je die nodig hebt, je bent heel gericht op zoek naar de juiste. Alle andere vergeet je weer, maar je zoekt alleen maar naar de straat die je nodig hebt. Zo heb je allerlei verschillende soorten tekst: het zijn allemaal letters en zinnen en toch lees je de teksten op een andere manier omdat ze verschillende bedoeling hebben.
In de Bijbel is dit ook. Het lijkt als het op onze tafel ligt 1 dik boek, maar eigenlijk is het een grote verzameling van allerlei soorten verschillende teksten waarvan de Heilige Geest het goed gedacht heeft die bij elkaar te brengen, om door al die verschillende teksten ons de Heere Jezus te doen leren kennen. Er staan liederen in de Bijbel (Psalmen), verhalen (bijv. de Evangeliën of Koningen), er staan lijstjes met namen (naambordjes) in de Bijbel (Kronieken, Numeri), en brieven. Maar ook staan er spreekwoorden (‘weetjes’) in. Dat is het Bijbelboek Spreuken. Het staat vol met spreekwoorden, uitdrukkingen en ‘weetjes’ uit het oude Israël.
Spreekwoorden vragen om een heel andere manier van lezen dan bijvoorbeeld een catechismusboek of een zondagschoolverhaal. Ik weet dat als je acht jaar bent het echt heel lastig is om te begrijpen hoe spreekwoorden werken. Ik ga het daarom met iets anders vergelijken, maar ik bedoel het niet oneerbiedig hoor! Denk nog eens aan een moppenboek. Een mop die je leest is eigenlijk een klein verhaaltje met iets grappigs erin. Het doel ervan is om je aan het lachen te maken. Niet alles in dat verhaaltje gebeurt altijd elke dag (soms kan het niet eens!), maar het doel van een mop is dan ook niet om iets te vertellen dat elke dag gebeurt. Het doel is om je aan het lachen te maken!
Zo zijn spreekwoorden en de wijsheden uit het Spreukenboek korte zinnetjes die als doel hebben om je aan het denken te zetten. Veel dingen die geschreven zijn, zijn niet opgeschreven omdat ze elke dag zo op die manier gebeuren. Maar ze zijn opgeschreven om mensen die het lezen aan het denken te zetten. Om je bijvoorbeeld te laten denken: “Zo zou het dus eigenlijk moeten zijn.” Of “Hier moet ik dus in het leven goed op letten.” Als jullie aan tafel lezen uit het boek Spreuken, en je leest iets waardoor je aan het denken wordt gezet over God, over bij Hem horen, over je leven voor Hem, en het lukt jullie om daar met elkaar over te praten en na te denken, en samen de Heere Jezus te vragen om je te helpen om voor Hem te leven, dan is het doel van de spreuk gelukt!
Met vriendelijke groeten,
Ds. T. Schakel
Dit artikel is beantwoord door
Ds. T. Schakel
- Geboortedatum:08-05-1990
- Kerkelijke gezindte:Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland
- Woon/standplaats:Yerseke
- Status:Actief
